Risico’s van alleen werken – wat zegt de wet en hoe voorkom je ongelukken?

In onze moderne maatschappij is alleen werken steeds normaler geworden. Zowel in de industrie, zorg, beveiliging als dienstverlening voeren werknemers regelmatig werkzaamheden uit zonder direct toezicht of nabijheid van collega’s.

Sinds de corona pandemie is dit aantal sterk toegenomen, en sindsdien is het aantal eenpersoonsposten verder gestegen. De verwachting is dat deze trend de komende jaren blijft groeien door automatisering, bezuinigingen en flexibilisering.

Maar met die groei komt ook een belangrijke vraag:

Hoe zorgen we ervoor dat mensen die alleen werken veilig blijven, en dat ze in geval van nood snel hulp krijgen?

Wat zegt de Arbowet over alleen werken?

De Arbowet kent geen aparte paragraaf specifiek over alleen werken.
Toch is de wet duidelijk over de zorgplicht van de werkgever: elke organisatie is verplicht om te zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving, óók voor medewerkers die alleen werken.

Volgens de Nederlandse Arbeidsinspectie en het Arboportaal van de Rijksoverheid moeten werkgevers:

• in de Risico-Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) vastleggen wie, waar en wanneer alleen werkt;
• beoordelen welke risico’s dat met zich meebrengt;
• en maatregelen treffen om hulp te garanderen bij incidenten.
  
  

Dat betekent concreet:

Er moet altijd een manier zijn om alarm te slaan of contact te maken met hulpdiensten als er iets misgaat.

Algemene risico’s van alleen werken

Wie alleen werkt, kan bij een ongeval of noodsituatie niet direct rekenen op hulp van collega’s. Dat maakt incidenten niet alleen gevaarlijker, maar vergroot ook de kans op blijvend letsel of erger.

Veelvoorkomende risico’s zijn:

• Onwel worden of een medisch incident: niemand in de buurt om te helpen of 112 te bellen.

• Val, struikeling of beknelling: de werknemer kan niet zelfstandig alarm slaan.

• Werken met agressieve personen: vooral in de zorg, handhaving of bij deurwaarders.

• Geluidsrijke of onoverzichtelijke locaties: collega’s horen of zien niets van het incident.

Zelfs wanneer iemand niet letterlijk alleen werkt, kan hij of zij toch in een alleenwerksituatie terechtkomen. Denk aan grote bouwplaatsen, productielijnen of magazijnen waar werknemers elkaar niet binnen gehoorsafstand kunnen bereiken.

Alleen werken betekent dus niet altijd alleen zijn. Het betekent niet direct kunnen rekenen op hulp.

Extra risicovolle situaties voor alleenwerkers

Sommige werkzaamheden brengen extra risico’s met zich mee als ze alleen worden uitgevoerd. Voorbeelden hiervan zijn:

• Betreden van besloten ruimten (zoals tanks, silo’s of kelders)

• Werken met gevaarlijke stoffen of gasvorming

• Werken op hoogte

• Omgaan met agressie of emotioneel belastende situaties (zoals bij zorg, handhaving of deurwaarders)
  
  

In deze situaties is het cruciaal om werknemers te voorzien van persoonalarmering of man-down toestellen die automatisch hulp kunnen inschakelen als de medewerker niet meer reageert.

Beroepen waarin vaak alleen gewerkt wordt

Alleen werken komt voor in veel verschillende sectoren.
Onderstaande functies worden door de Nederlandse Arbeidsinspectie en Arboportaal genoemd als voorbeelden:

• Onderhoudsmonteurs
• Laboranten en onderzoekers
• Beveiligers
• (Thuis)zorgmedewerkers en hulpverleners
• Deurwaarders en sociaal werkers
• Weginspecteurs en verkeersregelaars
• Schoonmakers
• Bouw- en installatiepersoneel
  
  

In al deze functies is tijdige hulpverlening een uitdaging, waardoor technische oplossingen onmisbaar worden.

Hoe beperk je de risico’s van alleen werken?

De meest logische oplossing zou zijn om werknemers nooit alleen te laten werken, maar dat is in de praktijk vaak niet haalbaar. Daarom is het belangrijk om alternatieve maatregelen te treffen:

Effectieve maatregelen:

1. Duidelijke communicatieprocedures: vaste check-ins of meldmomenten.

2. Gebruik van persoonsalarmering: draagbare apparaten met alarmknop, valdetectie of GPS.

3. Training en bewustwording: werknemers leren risico’s herkennen en juiste handelingen uitvoeren.

4. Monitoring via meldkamer: automatische signalering bij inactiviteit of noodalarm.

5. Up-to-date RI&E: beschrijf en evalueer regelmatig de risico’s van alleenwerkers.

Met deze maatregelen kan de werkgever aantonen dat hij voldoet aan de zorgplicht binnen de Arbowet, en tegelijkertijd de kans op ernstige ongevallen aanzienlijk verkleint.

Persoonalarmering als betrouwbare oplossing

Steeds meer organisaties kiezen voor technologische beveiliging van alleenwerkers. Systemen met man-down detectie, bewegingssensoren en GPS-locatie kunnen automatisch een alarm sturen bij een incident,  zelfs wanneer de medewerker niet meer in staat is zelf te handelen.

Populaire oplossingen zijn:

• Blackline Safety G7c – voor industrie, onderhoud en productie

• TWIG Neo – voor zorg, beveiliging en dienstverlenende beroepen.
  
  

Met zulke apparaten kunnen organisaties voldoen aan wetgeving én hun medewerkers een gevoel van veiligheid en vertrouwen bieden.